Wat is een theoretisch kader?

Methode van onderzoek voorbeeld

Op deze pagina lees je wat een theoretisch kader is. Het theoretisch kader is meestal het tweede hoofdstuk van je scriptie, en hierin leg je de theoretische basis van je onderzoek uit. Om een duidelijk beeld te geven van deze theoretische basis, moeten er een aantal belangrijke elementen zijn opgenomen in dit hoofdstuk, zoals een basistheorie, kernconcepten, mechanismen, empirische evidentie en synthese. Per element wordt op deze pagina concreet uitgelegd wat het kenmerk betekent en hoe je dit dient uit te werken in je hoofdstuk theoretisch kader. Lees naast deze pagina ook de handleiding en het beoordelingsformulier van je opleiding, zodat je duidelijk weet waaraan jouw theoretisch kader moet voldoen.

Het theoretisch kader

Het theoretisch kader in jouw scriptie geeft een overzicht van de literatuur en het empirisch onderzoek dat al heeft plaatsgevonden rondom bepaalde thema’s binnen een bestaand kennisveld. Een kennisveld kan bijvoorbeeld organisatiegedrag zijn, en een thema kan bijvoorbeeld ervaren milieuvriendelijk leiderschap zijn. Het is belangrijk dat je deze theorie en kennis duidelijk in beeld brengt, zodat er een overzicht ontstaat van de kennis die al bestaat en de gaps — de kennislacunes — die daar nog in bestaan. Immers, je onderzoek dient theoretisch relevant te zijn. Dat betekent dat je nieuwe kennis toevoegt aan de kennis die we al hebben.

Basis theorie of model theoretisch kader

Elk kennisveld kent een aantal belangrijke theorieën of theoretische modellen. Vaak leggen die theorieën de basis waarmee je concepten binnen jouw scriptie kunt verbinden. Ook laat je op deze manier zien vanuit welk theoretisch perspectief je naar je onderzoek kijkt. Voorbeelden van een theorie kunnen zijn het Job Demands-Resources-model, de zelfdeterminatietheorie, de agency theory of de construal level theory. Benoem en beschrijf de basistheorie in het kennisveld van het onderwerp van jouw scriptie duidelijk. Het kan zijn dat een theorie in de loop der jaren is veranderd door nieuwe inzichten of is toegepast in nieuwe contexten of kennisvelden; ook die ontwikkelingen beschrijf je.

Concepten theoretisch kader

In de onderzoeksvraag van je scriptie staan meerdere concepten. Deze concepten zijn de kernconcepten in je onderzoek en komen terug in je theoretisch kader. De kernconcepten in je onderzoek definieer je. Dat betekent dat je uitlegt wat de concepten volgens de bestaande theorie betekenen. Dat zijn dus theoretische definities, en niet taalkundige definities zoals je die terugvindt in het woordenboek. Het kan zijn dat je in de literatuur voor hetzelfde concept verschillende definities vindt. Probeer deze definities dan naast elkaar te leggen en te vergelijken, om zo te kunnen concluderen waarin definities met elkaar overeenkomen en waarin ze verschillen. Schrijf deze analyse duidelijk op en beargumenteer vervolgens welke definitie het meest passend is voor jouw onderzoek, en waarom. Deze analyse noemen we synthese. De aanwezigheid van synthese in je theoretisch kader is een criterium waarop je wordt beoordeeld.

Mechanismen en concepten in het theoretisch kader

Wanneer je een verklarende of toetsende onderzoeksvraag hebt geformuleerd (dat betekent dat je onderzoekt of een fenomeen of criterium invloed heeft op of relateert aan een verschijnsel), dan is de kans groot dat je kwantitatief onderzoek doet en hypothesen formuleert. Hypothesen zijn verwachtingen dat concepten aan elkaar relateren, en hoe (positief of negatief) deze dan aan elkaar relateren. Bijvoorbeeld: de verwachting dat dienend leiderschap positief relateert aan medewerkerstevredenheid. Om tot deze hypothese te komen, dien je eerst te beargumenteren waarom je verwacht dat de concepten elkaar relateren, en waarom die relatie waarschijnlijk positief zal zijn. Dit noemen we ook wel het mechanisme. Het mechanisme onderbouwt dus waarom de twee concepten mogelijk aan elkaar relateren, zie Figuur 1 voor een visuele weergave.

Figuur 1 visuele weergave mechanisme

Conceptueel model

Wanneer je alle kernconcepten uit de onderzoeksvraag van je scriptie hebt gedefinieerd, hebt onderbouwd waarom en hoe de concepten aan elkaar relateren (mechanismen), en de hypothesen hebt geformuleerd, dan kun je het conceptueel model visualiseren. Dat betekent dat je visueel weergeeft op welke manieren je verwacht dat concepten aan elkaar relateren (de pijlen tussen de concepten) en hoe zij aan elkaar relateren (negatief of positief). In Figuur 2 zie je een voorbeeld van conceptueel model: een gemodereerde mediatie.

Figuur 2 Voorbeeld conceptueel model

Wil je hulp bij het theoretisch kader van je scriptie?

Neem vrijblijvend contact met ons op om een intakegesprek in te plannen. Tijdens dit intakegesprek bespreken we jouw hulpvraag en leggen we uit hoe we jou verder kunnen helpen bij jouw scriptie. Zo weet je duidelijk wat we jou kunnen bieden. Natuurlijk kun je zelf ook vragen stellen. Een intakegesprek proberen we altijd binnen 24 uur in te plannen of op een moment dat goed bij jouw agenda past.